Elastyczność na rynku pracy i odpowiednie zabezpieczenia socjalne

Praca tymczasowa to w Polsce ciągle nowa forma zatrudnienia. Jednak dynamiczne zmiany na rynku pracy oraz emigracja zarobkowa Polaków sprawiają, że wzrasta popyt na usługi pracy tymczasowej.

Ucieczka z bezrobocia
Badania przeprowadzone przez agencje pracy tymczasowej wskazują, że w przeważającej części przypadków (57 proc.) motywem podjęcia pracy tymczasowej jest brak innego źródła dochodu. Są to przede wszystkim osoby bezrobotne, bez prawa do zasiłku. Spora grupa (38 proc.) wybiera tę formę zatrudnienia za względu na możliwość zdobycia nowych doświadczeń zawodowych oraz podniesienia kwalifikacji, a tym samym zwiększenie swoich szans na rynku pracy. Wielu pracowników tymczasowych (31 proc.) deklaruje, że jednym najważniejszych kryteriów wyboru tej formy zatrudnienia są dla nich dogodne godziny pracy.

Jak pracownicy tymczasowi oceniają tę formę zatrudnienia?
Badania przeprowadzone przez Agencję Pracy Tymczasowej Randstad wskazują, że nie narzekają oni na warunki pracy, jednak uważają, że nie mogą podnosić swoich kwalifikacji. Nie są zadowoleni z samej - uregulowanej ustawą - formy pracy. Uważają bowiem, że umowy są za krótkie: na 3 dni, miesiąc, co najwyżej rok. Plan pracy również nie jest satysfakcjonujący - dominuje niepewność, nie wiadomo co i kiedy trzeba będzie zrobić, odwołania pracowników odbywają się z dnia na dzień, nie można zatem zaplanować życia osobistego. Ponadto pracownicy tymczasowi narzekają na atmosferę pracy i stosunki międzyludzkie. Aż 25 proc. badanych stwierdziło, że inni pracownicy traktują ich w sposób im uwłaczający.

Rezerwa zwykła i karna
Pracownicy tymczasowi najbardziej jednak nie lubią tzw. rezerwy. Jeżeli okazuje się, że następnego dnia dla danej osoby nie ma zajęcia w zakładzie, trafia ona "na rezerwę", czyli oczekuje, aż będzie znowu wezwana do pracy.
Na karną rezerwę trafiają natomiast pracownicy, którzy nie dotrzymują warunków umowy i np. przychodzą do pracy nietrzeźwi. Agencja Pracy Tymczasowej albo odsyła ich na karną rezerwę, albo - jeśli wymaga tego pracodawca - zwalnia ich.

Co jest najważniejsze
Pracownicy tymczasowi zgodnie deklarują, że najważniejsza jest dla nich płaca oraz pozostałe świadczenia, które im przysługują na równi z pracownikami zatrudnionymi na stałe (np. środki socjalne, dodatki, premie, szatnia, stołówka). Bardzo cenią sobie właściwe ich traktowanie oraz atmosferę w pracy. Ponadto jednogłośnie podkreślają, że bardzo ważna jest dla nich możliwość zatrudnienia na stałe.

Try-and-Hire - wypróbuj i zatrudnij
Nie oferują tego co prawda wszystkie przedsiębiorstwa, korzystające z usług pracowników tymczasowych, jednak w wielu firmach praca tymczasowa wykorzystywana jest jako sprawdzenie pracowników (Try-and-Hire - zatrudnianie na próbę): czy prawidłowo wykonują swoje obowiązki, czy nadają się na konkretne stanowisko, czy dobrze czują się w danej organizacji. Niektóre firmy uznają Try-and-Hire za najlepszy sposób rekrutacji, pozwalający dostosować liczbę pracowników do potrzeb przedsiębiorstwa, a także zyskać efektywność kosztową oraz skuteczność i szybkość pozyskiwania dodatkowego personelu i - co istotne - trafność doboru pracowników. Pracownicy tymczasowi dosyć dobrze oceniają tę formę zatrudnienia - mówi Monika Malina z Randstad. - Wykazują względnie wysoką świadomość przysługujących im praw pracowniczych, wiedzą co się im należy. Pozytywnie oceniają pozapłacowe warunki pracy. Oczekują zmiany wynagrodzeń i przepisów prawnych, które wprowadzają czasowe limity zatrudnienia oraz poprawy statusu pracownika tymczasowego.

Flexicurity
Postulaty te dobrze trafiają w bardzo modny w Europie temat flexicurity, nazywany przez niektórych próbą połączenia wody z ogniem. Ogólnie rzecz biorąc chodzi o modernizację prawa pracy - a w szczególności wykorzystanie elastycznych form zatrudnienia oraz elastycznego kształtowania czasu pracy. Idea ta będzie mieć w najbliższych latach duże znaczenie dla zwiększenia konkurencyjności przedsiębiorstw działających na polskim rynku. Aby sprostać związanym z tym postulatom, wysuwanym zarówno przez stronę pracodawców, jak i pracobiorców, w koncepcji flexicurity łączy się wspomniane powyżej elementy elastyczności na rynku pracy z odpowiednimi zabezpieczeniami socjalnymi.

Praca tymczasowa w Polsce
Pierwsza agencje pracy tymczasowej powstały w Polsce w 1994 r. (w USA w 1948 r.). Na początku zatrudniały przede wszystkim osoby na zastępstwo, do recepcji itp. Dopiero 5 lat później dołączyli do nich pracownicy produkcji, stanowiący trzon tej formy zatrudnienia nad Wisłą. W 2004 r. pojawiły się w Polsce pierwsze uregulowania prawne dot. pracy tymczasowej, w 2002 r. powstał Związek Agencji Pracy Tymczasowej, których jest obecnie w całym kraju ok. 2 tys. Etap na którym w tym momencie jesteśmy odpowiada latom 60-tym w krajach Europy Zachodniej, ale -- jak twierdzą eksperci -- szybko nadganiamy stracony czas.