Nie polubownie

Polscy przedsiębiorcy niechętnie stają przed polubownym sądem konsumenckim, by doprowadzić do konfrontacji z klientem. Choć rozprawa przed sądem polubownym jest bezpłatna i szybsza niż powszechnym, to jednak przedsiębiorca boi się narazić w ten sposób swą reputację. Z drugiej jednak strony sami klienci składają znacznie mniej wniosków, bowiem coraz więcej jest skutecznych mediacji prowadzonych przez Inspekcję Handlową.

Jak nas poinformowała Halina Kapusta, sekretarz Stałego Polubownego Sądu Konsumenckiego w Krakowie, w ciągu trzech kwartałów wpłynęło do tej instytucji 29 wniosków. Wartość roszczeń przekroczyła 42 tys. zł. W sześciu przypadkach doszło do zawarcia ugody (cztery przed sądem, dwie jeszcze podczas wstępnego postępowania. Wydano cztery wyroki (dwa zasądzające, dwa oddalające).

- Ochrona prawna polskiego konsumenta nadal jest ułomna, głównie dlatego, że do części ustaw brak przepisów wykonawczych, a w licznych przypadkach istnieją rozbieżności w rozwiązaniach zawartych w ustawach i aktach niższego rzędu. To utrudnia nam kontrole, wykonywane przecież właśnie w interesie konsumentów. Zresztą podczas kontroli też edukujemy przedsiębiorców i konsumentów, bowiem trudno opanować mnogość przepisów - mówi Marek Jasiński, wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej w Krakowie.

Elementem tej edukacji są też polubowne sądy konsumenckie, doświadczenia wskazują jednak na konieczność ich reformy. W Polsce brakuje branżowego sądownictwa konsumenckiego, wyspecjalizowanego np. w usługach finansowych i ubezpieczeniowych, motoryzacyjnych, obrotu nieruchomościami.

Nie mamy też kodeksów dobrych praktyk. Obowiązują one wprawdzie w spółkach giełdowych, ale taki zbiór zasad dobrowolnie przyjmowanych zwłaszcza przez drobnych przedsiębiorcówjest konieczny, bo to głównie z mniejszymi firmami walczą klienci o swe prawa. A kodeks dobrych praktyk to też oręż dla przedsiębiorców, bowiem określa m.in. działania związane z uczciwą konkurencją czy mechanizmy ograniczające negatywne praktyki.

Stosowne prace nad reformą sądownictwa polubownego rozpoczęto w Radzie Ochrony Konkurencji i Konsumentów (organ doradczy prezesa Urzędu OKiK).

***

Sądownictwo konsumenckie przy wojewódzkich inspektorach Inspekcji Handlowej funkcjonuje od 1992 r., a od 1 stycznia 1999 r. jest to już ustawowe zadanie IH. Dziś działa 31 polubownych sądów konsumenckich. Rozpatrują one spory o prawa majątkowe wynikające z umów sprzedaży produktów i świadczenia usług zawartych pomiędzy konsumentami i przedsiębiorcami.

Zapamiętaj twoje prawa

Jednym z pierwszych i przełomowych na świecie dokumentów programowych, dokonującym swoistego przełomu w ochronie konsumentów, był projekt ustawy o prawach konsumentów przedstawiony przez prezydenta J. F. Kennedy'ego w 1962 r. Zawierał on cztery podstawowe prawa:

* prawo do bezpieczeństwa (ochrona zdrowia przed produktami niebezpiecznymi);

* prawo do uczciwej informacji o transakcji (umożliwiającej podejmowanie świadomych decyzji);

* prawo do swobodnego wyboru dóbr i usług (w ramach zróżnicowanego asortymentu) po uzasadnionych ekonomicznie cenach;

* prawo do składania postulatów, (które powinny być respektowane przy kształtowaniu polityki rynkowej). Polskie prawo, wciąż udoskonalane i dostosowywane do standardów UE, również zapewnia konsumentom szeroką ochronę. Na szczęście rośnie także społeczna świadomość w tym względzie.