Oświęcim. Pamiętali o pierwszych polskich więźniach KL Auschwitz

W piątek i sobotę w Tarnowie i w Oświęcimiu odbyły się obchody 75. rocznicy pierwszego transportu polskich więźniów politycznych do niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz. Gościem rocznicowych obchodów był więzień pierwszego transportu Kazimierz Albin (nr obozowy 118), który spotkał się m.in. z młodzieżą podczas sesji naukowej w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej Tarnowie, której organizatorem było Międzynarodowe Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście w Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau.
14 czerwca 1940 r. Niemcy skierowali z więzienia w Tarnowie do obozu Auschwitz grupę 728 Polaków. Wśród nich byli żołnierze kampanii wrześniowej, członkowie podziemnych organizacji niepodległościowych, gimnazjaliści i studenci, a także niewielka grupa polskich Żydów. Otrzymali oni numery od 31 do 758. Pierwsze obozowe numery otrzymali przybyli wcześniej do Auschwitz niemieccy więźniowie kryminalni z obozu Sachsenhausen, którzy objęli stanowiska funkcyjnych.
„Uczyliśmy się, że przykład niemieckiego obozu koncentracyjnego w Auschwitz miał być przestrogą dla całego świata przed powtórzeniem się zbrodni na ludzkości. Wołanie o pokój i współpracę międzynarodową jest jednak zbyt ciche” – napisali młodzi ludzie w specjalnym apelu, zwracając się w nim do rządów całego świata „o podjęcie wysiłków w celu zapewnienia pokoju. Chcemy, by nasze i kolejne pokolenia cieszyły się wolnością i sprawiedliwością, a prawda i dobro zostały przekute w rzeczywistość”.
W tarnowskim ratuszu spotkali się reprezentanci miast Tarnowa i Oświęcimia. Podpisali oni wspólną rezolucję, w której czytamy: „Deklarujemy wolę współpracy na rzecz utrwalania pamięci o ofiarach niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych. Równocześnie zapewniamy, że nie ustaniemy w działaniach zmierzających do przekazywania prawdy o tych tragicznych wydarzeniach, które odcisnęły swoje piętno na historii naszych miast, Polski, Europy i świata”.
Główna część uroczystości w Tarnowie odbyła się na pl. Więźniów KL Auschwitz przed pomnikiem poświęconym więźniom pierwszego transportu. - W tym właśnie dniu, w obecności pana Kazimierza Albina, chciałbym, żebyśmy spróbowali spojrzeć na naszą pamięć i na odpowiedzialność, która z niej wynika. Żeby ta nuta moralnego niepokoju wypłynęła z naszej pamięci – podkreślił dr Piotr M.A. Cywiński, dyrektor PMAB.
- Dziękuję za to, że dajecie świadectwo, pamięć, szacunek. Za to, że nie zapominacie. – Nasze czyny, nasze działania, powinny wynikać z tej historii. Każdy z nas powinien odrobić tą lekcję Auschwitz, każdy z nas powinien dbać o to, żeby ten świat był lepszy. On może być lepszy, ale to zależy od każdego z nas – powiedział z kolei Janusz Chwierut, prezydent Oświęcimia.
Druga część uroczystości odbył się w Centrum św. Maksymiliana w Harmężach, gdzie m.in. prezentowana jest wystawa prac więźnia pierwszego transportu Mariana Kołodzieja „Klisze pamięci. Labirynty”. Odprawionej tam uroczystej mszy św. przewodniczył biskup Roman Pindel, ordynariusz diecezji bielsko-żywieckiej. W czasie homilii przypomniał on m.in. słowa biblijnego proroka Izajasza i odniósł je do obchodzonej rocznicy: „Możemy się w czasie tej eucharystii modlić o pokój, o ustanie wszelkiej nienawiści, z jakiegokolwiek powodu, o pojednanie pomiędzy stronami konfliktu i wojny, także ludobójczej. Możemy prosić o wybaczenie i odbudowanie pokoju wedle Bożych zamysłów”.
Na zakończenie obchodów pod Ścianą Śmierci na dziedzińcu bloku 11 w Auschwitz I złożono wieńce i upamiętniono wszystkie ofiary obozu.
W związku z rocznicą na rynku w Tarnowie, a także przed wejściem do Miejsca Pamięci Auschwitz oglądać można przygotowaną przez Muzeum wystawę „14 czerwca 1940” opowiadającą o losach Polaków, którzy trafili do Auschwitz w pierwszym transporcie.
Honorowy patronat nad obchodami objął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Bronisław Komorowski. Ich organizatorami byli: miasto Oświęcim, miasto Tarnów, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau oraz tarnowski oddział Towarzystwa Opieki nad Oświęcimiem.

W 2006 r. Sejm RP ustanowił dzień 14 czerwca, rocznicę pierwszego transportu Polaków z więzienia w Tarnowie do obozu Auschwitz, Narodowym Dniem Pamięci Ofiar Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych. 12 czerwca 2015 r. parlament podjął decyzję o zmianie tej nazwy na Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady.