Rekultywacja pokopalnianych terenów w Libiążu ma być przykładem dla innych. Co powstanie na hałdzie?

Zakład Górniczy "Janina" w Libiążu to kopalnia posiadająca największe złoża węgla w Polsce, szacowane na 2,1 mld ton. Dzięki budowie poziomu 800 metrów, który ułatwił dostęp do wydobycia dotąd niedostępnych zasobów zakład może fedrować do 2049 r., czyli do obecnie ustalonej daty zamknięcia ostatniej kopalni w Polsce. Zakłady górnicze odgrywają kluczową rolę w gospodarce i zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego kraju. Wpływają jednak także na degradację środowiska naturalnego.

Wyzwanie stanowi zagospodarowanie pokopalnianych terenów. W przypadku Libiąża poważne działania w tym temacie rozpoczęły się w ubiegłym roku. Wówczas to gminę odwiedzili eksperci Banku Światowego, zajmujący się rekultywacją terenów poprzemysłowych. Celem ich wizyty była pomoc w opracowaniu optymalnego planu rekultywacji hałdy tj. miejsca, gdzie trafiają pozostałości produkcyjne z kopalni. Hałda ta zajmuje rozległy teren pomiędzy ul. Krakowską, Gromiecką i Dąbrowskiego. Termin jej zamknięcia ustalono na 2030 r.

W momencie zamknięcia kopalni, hałda stanie się problemem gminy. Tak było w przypadku KWK Siersza. Kopalnia nie ma dużych szans pozyskania zewnętrznych pieniędzy na rekultywację. Takie szanse ma gmina i dlatego chcemy wszystko dobrze zaplanować, by móc aplikować o środki - podkreśla Jacek Latko, burmistrz Libiąża

Pieniędzy na rekultywację pokopalnianych terenów jest dużo. W ramach Funduszu na Rzecz Sprawiedliwej Transformacji związanego ze zmianami w branży górniczej do gmin z powiatów: chrzanowskiego, oświęcimskiego, olkuskiego i wadowickiego ma trafić łącznie 264 mln euro.

List intencyjny ws. działań zmierzających w kierunku rekultywacji libiąskiej hałdy podpisali we wtorek (17 stycznia) burmistrz Libiąża Jacek Latko oraz prezes zarządu Tauron Wydobycie Jacek Pytel oraz wiceprezes ds. technicznych Roman Gąska. Spółka obecnie jest gospodarzem hałdy.

Powołany został zespół roboczy, który zajmie się realizację wspominanych planów. Jego działania opierać się będą na przegotowanym raporcie przez ekspertów Banku Światowego. Rekultywacja techniczna powinna zakończyć się w 2026 r., a następnie rozpocznie się rekultywacja biologiczna. Dzięki temu teren ten w przyszłości będzie mógł zostać ponownie użytkowany i przeznaczony pod strefę gospodarczą, odnawialne źródła energii (OZE), a część na tereny zielone.

Obydwie strony wyraziły wolę współpracy nie tylko w zakresie rekultywacji pokopalnianej hałdy i jej zagospodarowania, ale zobowiązały się także, że podjęte działania będą prowadzone w sposób przyjazny dla mieszkańców i zgodnie z planami rozwoju gminy oraz zakładu górniczego. Będziemy także współpracować, by pozyskać nas ten cel fundusze strukturalne i fundusze środowiskowe w ramach projektów unijnych oraz rządowych - dodaje Jacek Latko.

Eksperci Tauronu Wydobycie i naukowcy Głównego Instytutu Górnictwa już w 2020 roku rozpoczęli pilotażowy program w Libiążu sadząc setki roślin na tamtejszej hałdzie. W ramach projektu RECOVERY testowane są tam różnego rodzaju mieszanki glebowe powstałe z ubocznych materiałów poprodukcyjnych z zakładów górniczych oraz z elektrowni. Pozyskana wiedza ma pozwolić na wypracować odpowiedniej metody rekultywacji zdegradowanego terenu i być wykorzystywana w innych lokalizacjach.