Szef - instytucja

Naczelnicy urzędów i dyrektorzy izb skarbowych, a także naczelnicy urzędów i dyrektorzy izb celnych są organem podatkowym. Tak więc to już nie urząd jako instytucja, ale szef jest instytucją decydującą i odpowiadającą za egzekucję należnych państwu podatków, przepisów, ich interpretację itp. Z informacji Ministerstwa Finansów wynika, że zmiana statusu podyktowana była koniecznością dostosowania dotychczasowych rozwiązań prawno-ustrojowych dotyczących organów podatkowych podległych MF do powszechnego modelu w polskim prawie administracyjnym, w którym cechy organu administracji przyznaje się podmiotom jednoosobowym.

Tego rodzaju zmiany w funkcjonowaniu urzędów skarbowych i celnych zapisano w ustawie z 27 czerwca 2003 r. o utworzeniu wojewódzkich kolegiów skarbowych oraz o zmianie kompetencji organów podległych ministrowi finansów. Zmienione przepisy weszły w życie 1 września.

Akcyza i cudzoziemcy

Nałożyły one nowe zadania zwłaszcza na urzędy kontroli skarbowej oraz na służby celne, odciążając tym samym z niektórych powinności urzędy skarbowe. To już nie one, ale właśnie urzędy celne zajmują się poborem podatku akcyzowego i wszyscy, którzy płacą go w ramach obrotu krajowego, przesyłają państwu te należności poprzez administrację celną. Podobnie jest z poborem podatku VAT i akcyzy w imporcie.

Nadzór szczególny

To również organa celne mają szczególny nadzór podatkowy dotyczący produkcji i handlu wyrobami akcyzowymi oraz w zakresie gier losowych. Wśród nowych uprawnień nadanych służbom celnym jest także i to, które zobowiązuje je do kontroli przestrzegania legalności pobytu w naszym kraju cudzoziemców i wykonywania przez nich pracy.

Pieniądze własne i unijne

Urzędy kontroli skarbowej nadal czuwają nad prawidłową gospodarką zwłaszcza publicznych pieniędzy z budżetu państwa. Będzie ich zresztą coraz więcej w związku z finansowym wsparciem z funduszy unijnych - przepływ tych środków znajdzie się więc także pod kontrolą UKS. Celowość wydatków, ich zgodność z prawem polskim i międzynarodowym, certyfikacja i wydawanie deklaracji zamknięcia pomocy finansowej z UE, przestrzeganie zasad i wywiązywanie się z warunków tej pomocy - to tylko niektóre nowe zadania kontrolne UKS.

Pokaż swój majątek

Nowym zadaniem inspektorów będzie również kontrola oświadczeń majątkowych osób pracujących w resorcie finansów i podległych mu jednostkach - krąg zeznających o stanie majątkowym poszerzono o wszystkich pracowników. Składają je też urzędnicy służby cywilnej oraz wszyscy związani z samorządem terytorialnym, a więc zarówno pochodzący z wyboru radni, jak i kierownicy jednostek samorządowych.

Więcej zadań to również więcej kontroli, ale nie zawsze ludzi, bowiem aparat skarbowy musi się nimi podzielić z nowymi jednostkami, choćby tworzonymi właśnie nowymi urzędami skarbowymi, które od 1 stycznia 2004 r. mają obsługiwać duże podmioty gospodarcze.

Minister ograniczony

Obowiązujące od dwóch miesięcy zmiany w funkcjonowaniu aparatu skarbowego i celnego poszerzają kompetencje naczelników i dyrektorów, ograniczając jednocześnie kompetencje ministra finansów. Choćby w rozstrzyganiu w indywidualnych sprawach podatkowych, dzięki czemu unika się spiętrzenia spraw w jednym miejscu. Zachowuje się też odpowiednie proporcje między władztwem resortu jako naczelnym organem administracji rządowej zajmującym się strategią finansów publicznych a organem odwoławczym zajmującym się indywidualnymi sprawami.

Nadzieja na pobór

W opinii Ministerstwa Finansów - czyli głównego poborcy podatkowego - zmiany statusu organów skarbowych i celnych mają zapewnić większe wpływy do państwowej kasy przede wszystkim dzięki skuteczniejszej egzekucji różnego rodzaju należności. Poszerzając natomiast zadania i uprawnienia tych jednostek, wzorowano się na rozwiązaniach stosowanych w większości krajów Unii Europejskiej. Mają one więc ułatwić współpracę z unijnymi partnerami, zapewnić prawidłową realizację zobowiązań Polski wobec UE, w szczególności zaś prawidłowy wymiar, pobór i przekazywanie środków własnych na współfinansowanie inwestycji z funduszy pomocowych.