Egzekucja pod ścianą straceń w KL Auschwitz w rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości. Rozstrzelanych zostało 76 Polaków. Zdjęcia

Jak podkreśla dr Adam Cyra, wieloletni pracownik Muzeum Auschwitz, była to pierwsza egzekucja dokonana przed ścianą śmierci na dziedzińcu bloku 11, nazywanego blokiem śmierci, przez strzał w tył głowy z broni małokalibrowej.

- Skazańcy rozebrani do naga, ze skrępowanymi z tyłu rękami, byli rozstrzeliwani pojedynczo. Przed egzekucją wypisano każdemu z nich numer obozowy na piersiach - podkreśla historyk.

Więźniów rozstrzeliwał podoficer raportowy Gerhard Palitzsch, każdorazowo ładując do karabinka nowy nabój. W tym dniu rozstrzelał on 76 więźniów, prawie samych Polaków. Przy egzekucji był komendant obozu Rudolf Höss oraz kierownik obozu i lekarz obozowy.

- Stracono wówczas 27 więźniów, osadzonych w celach aresztu obozowego w dniach od 10 października do 2 listopada 1941 r. Dodatkowo gestapo obozowe wezwało z różnych bloków na terenie Auschwitz 49 więźniów, których również wtedy rozstrzelano. Zwłoki zamordowanych spalono w krematorium nr 1, które do dzisiaj zachowało się - zaznacza dr Adam Cyra.

W archiwum Muzeum Auschwitz jest przechowywany wykaz wspomnianych więźniów, sporządzony potajemnie przez obozowy Ruch Oporu. - Zawiera on daty i miejsce urodzenia zamordowanych oraz adresy ich rodzin. Na liście tej wymieniony jest m.in. Tadeusz Lech, ur. 4 marca 1913 r. w Szarowie koło Bochni, student historii i polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie - zauważa oświęcimski historyk.

Przytacza również fragmenty powojennego raportu z 1945 r. rotmistrza Witolda Pileckiego, dobrowolnego więźnia Auschwitz i twórcy konspiracji wojskowej w obozie. Napisał w nim, że wśród ofiar tej egzekucji, celowo przeprowadzonej przez niemieckich nazistów w rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości, był porucznik rezerwy Tadeusz Lech, nr obozowy 9235, który na kilka godzin przed śmiercią powiedział do niego: „Cieszy mnie chociaż to, że zginę 11 listopada”.

Tego dnia inni więźniowie w obozie na wieść o egzekucji modlili się za dusze straconych kolegów. Część z nich ginęła z okrzykiem "Jeszcze Polska nie zginęła!".

To był pierwszy, ale nie ostatni przykład egzekucji Polaków w dniu polskich świąt narodowych i religijnych, jak w Wielki Piątek, 3 kwietnia 1942 roku, gdy pod ścianą życie straciło 11 Polaków.

W latach 1941 - 1943 Niemcy rozstrzelali pod Ścianą Straceń kilka tysięcy więźniów. Byli to w większości Polacy, przede wszystkim przywódcy i członkowie organizacji konspiracyjnych.