Umowa poręczenia – ryzyko spłaty cudzego długu. O zagrożeniach mówi Wojciech Stypułkowski, radca prawny z kancelarii Lex Projects

Umowa poręczenia wymaga formy pisemnej i jest umową zawieraną pomiędzy wierzycielem (np. pożyczkodawca, bank), a osobą trzecią, zwaną w umowie „poręczycielem” (w języku potocznym często zwanym także „żyrantem”). Na mocy tej umowy poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela spłacić pożyczkę lub kredyt na wypadek, gdyby dłużnik (osoba, za którą poręczono) zobowiązania nie wykonał w terminie. Poręczyciel odpowiada zatem za dług dłużnika, który zawarł umowę pożyczki i otrzymał pieniądze, czyli za „cudzy dług”.

Zawarcie umowy poręczenia jest zatem poważną decyzja, która może mieć istotny wpływ na sytuację majątkową poręczyciela w przyszłości, stąd też wskazane jest jej dokładne przemyślenie. Warto też pamiętać, że bycie poręczycielem obniża zdolność kredytową, co może ograniczyć możliwości poręczyciela w przypadku, gdyby poręczyciel chciał zaciągnąć własną pożyczkę w przyszłości.

Pamiętać trzeba, że poręczyciel jest osobą, która swoim majątkiem poręcza wiarygodność finansową pożyczkobiorcy i gwarantuje, że w przypadku, gdy pożyczkobiorca nie będzie spłacał zaciągniętej pożyczki, poręczyciel zrobi to za niego (spłaci dług osoby, za którą poręczył). Poręczyciel ponosi w tym zakresie względem wierzyciela (np. pożyczkodawca, bank) odpowiedzialność solidarną, a więc na równi z dłużnikiem, co oznacza, że poręczyciel:

• (1) może zostać zobowiązany do spłat na rzecz wierzyciela wymagalnych należności w takim zakresie, w jakim spłat miał dokonać dłużnik (oczywiście w przypadku, gdy dłużnik nie spłaca swojego zobowiązania);
• (2) razem z dłużnikiem lub nawet samodzielnie może zostać pozwany do sądu, a po uzyskaniu przeciwko niemu wyroku sądowego, może być wszczęte postępowanie egzekucyjne z majątku poręczyciela przez komornika.

Poręczyciel jest też chroniony przez prawo, może bowiem bronić się przed roszczeniem wierzyciela i podnosić przeciwko niemu te same zarzuty, które przysługują dłużnikowi (np. zarzut przedawnienia roszczenia, braku wymagalności roszczenia itd.). Natomiast w przypadku, gdy spłacił zobowiązanie za dłużnika, poręczyciel wstępuje w sytuację prawną wierzyciela i może dochodzić zwrotu dokonanych przez siebie spłat bezpośrednio od dłużnika (pożyczkobiorcy, za którego poręczył), także na drodze sądowej (tzw. roszczenie regresowe). Poręczyciel ma też prawo do uzyskiwania od wierzyciela (np. pożyczkodawca, bank) pełnej informacji na temat spłaty pożyczki i ewentualnych opóźnień.

Warto też zadbać o to, by w treści umowy poręczenia dokładnie opisać zobowiązania poręczyciela. Zobowiązanie poręczyciela nie może być bowiem większe niż dłużnika, ale może być w treści umowy poręczenia ograniczone, np.: (1) do określonej kwoty (np. 50 % pożyczki; tylko do kapitału, bez odsetek); (2) do określonego czasu, po upływie którego poręczenie wygasa (udzielone tylko na określony czas). Poręczyciel powinien także zadbać, by w umowie poręczenia został ustalony sposób powiadamia go o występujących zaległościach w spłatach.